បំបិទសិទ្ធិសកម្មជនវៀតណាម ដោយតុលាការវៀតណាម កាត់ទោសសកម្មជនបរិស្ថានម្នាក់ អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ អំពាវនាវឱ្យទម្លាក់ការចោទប្រកាន់ទាំងអស់

រូបថតនេះថតនិងចេញផ្សាយដោយទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានវៀតណាមនៅថ្ងៃទី ៦ ខែមិថុនាឆ្នាំ ២០១៩ បង្ហាញពីសកម្មជនបរិស្ថានលោកង្វៀនង៉ុកអាញ (Nguyen Ngoc Anh) (គ) ឈរនៅក្នុងបន្ទប់សវនាការ ក្នុងអំឡុងពេលជំនុំជម្រះ នៅខេត្តបេនត្រេ ភាគខាងត្បូងប្រទេសវៀតណាម។ (រូបថត AFP)

ថ្មីៗនេះតុលាការវៀតណាម បានកាត់ទោសសកម្មជនប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ឲ្យ ជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ៣០ ខែ ពីបទបង្កភាពវឹកវរសាធារណៈ។ យោងតាមកាសែតធៀនផុងដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋ បានឲ្យដឹងថា សកម្មជនហាវ៉ាន់ណាម(Ha Van Nam) ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទញុះញ​ង់ អ្នកបើកបរឱ្យបិទស្ថានីយ៍ដឹកជញ្ជូនផ្លូវហាយវ៉េ ក្នុងខេត្តបាក់និញ ដើម្បីតវ៉ាប្រឆាំងនឹងថ្លៃឈ្នួលថ្មី ដែលណាមបានចាត់ទុកថាមិនយុត្តិធម៌សម្រាប់អ្នកស្រុក។

ការរំខាននេះបានបង្កឱ្យមានបញ្ហាចរាចរណ៍ នៅលើផ្លូវហាយវ៉េ តភ្ជាប់ពីរដ្ឋធានីហាណូយ និងហាឡុង ឆ្នេរសមុទ្រ ដែលជាគោលដៅទេសចរណ៍ដ៏ពេញនិយម នៅភាគខាងជើងប្រទេសវៀតណាម។

ណាម ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីខែមីនា។ ទោះយ៉ាងណា មុនពេលចាប់ខ្លួនគាត់ ត្រូវបានគេនិយាយពីបញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើពុករលួយ ដែលគាត់បានលើកឡើង នៅលើការផ្សាយផ្ទាល់ជាទៀងទាត់ នៅលើគណនីហ្វេសប៊ុករបស់គាត់។ អ្វីដែលមិនមានការភ្ញាក់ផ្អើលនោះ ក្រុមសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សជឿថា មានរបៀបវារៈងងឹត ហើយការចាប់ខ្លួនគាត់ មិនមែនគ្រាន់តែប្រព្រឹត្តិនូវភាពមិនស្រួល ជាសាធារណៈ ដូចដែលតុលាការបានអះអាងនោះទេ។

នៅថ្ងៃទី ២៩ ខែកក្កដាឆ្នាំ ២០១៩ មួយថ្ងៃមុនការកាត់ក្តីរបស់លោកណាម, អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ បានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយ ដោយអំពាវនាវឱ្យទម្លាក់ការចោទប្រកាន់ទាំងអស់ ប្រឆាំងនឹងសកម្មជនវៀតណាម។

ប៉ុន្តែសកម្មជនវៀតណាមម្នាក់ទៀត ត្រូវបានដាក់ទណ្ឌកម្មដោយអយុត្តិធម៌ ចំពោះការនិយាយចេញតាមហ្វេសប៊ុក។ ឧក្រិដ្ឋកម្មដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ របស់ហាវ៉ាន់ណាម គឺគ្រាន់តែដើម្បីរិះគន់អំពើពុករលួយ ដែលកំពុងតែរីករាលដាល” ។

“ហាវ៉ាន់ណាម កំពុងរាយការណ៍អំពីការចោទប្រកាន់ ដោយអយុត្តិធម៌អំពីភាពអយុត្តិធម៌ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងអំពើពុករលួយ នៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម។ ការផ្តន្ទាទោសដោយយុត្តិធម៌នេះ គ្រាន់តែបញ្ជាក់ពីចំណុចរបស់គាត់ប៉ុណ្ណោះ។ អាជ្ញាធរត្រូវតែដោះលែងគាត់ជាបន្ទាន់ និងដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ ហើយទម្លាក់ការចោទប្រកាន់ទាំងអស់ទៅលើគាត់។

នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែល អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ បានចង្អុលបង្ហាញថាលោកណាម បានជួបប្រទះការយាយី និងការបំភិតបំភ័យម្តងហើយម្តងទៀត ទាក់ទងនឹងការងារសិទ្ធិមនុស្ស ដែលបង្ហាញពីលទ្ធភាពនៃការលេងល្បែង ដែលមិនត្រឹមត្រូវ។

យោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍បានឱ្យដឹងថា នៅក្នុងខែមករាឆ្នាំនេះ គាត់ត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយបុរសមិនស្គាល់អត្តសញ្ញាណ ដែលបានអូសគាត់ចូលទៅក្នុងឡាន ហើយបើកឡានគាត់ទៅកន្លែងដែលមិនស្គាល់ ដែលពួកគេបានវាយគាត់ ហើយព្រមានគាត់ឱ្យបញ្ឈប់អ្វីដែលគាត់កំពុងធ្វើ។ ការវាយលុកនេះ បានបណ្តាលឱ្យណាមរងរបួសធ្ងន់ធ្ងរ។

“ គាត់បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅប៉ូលីសក្នុងតំបន់ភ្លាមៗ។ ទោះយ៉ាងណាប៉ូលីសមិនដែលបើកការស៊ើបអង្កេតទេ ហើយរហូតមកដល់ពេលនេះ ពុំមាននរណាម្នាក់ ត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះការវាយប្រហារនេះទេ។ នៅក្នុងខែកុម្ភៈ គាត់បានរកឃើញថាមានឈាមហូរពេញឡានរបស់គាត់ ក៏ដូចជា ក្បាលមាន់ដែលដាក់នៅលើវា នៅក្នុងការគំរាមកំហែងដល់ការស្លាប់។

មុននេះនៅថ្ងៃទី ១៣ ឧសភា អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ បានអះអាងថា ចំនួនអ្នកទោសមនសិការ ដែលបានជាប់ពន្ធនាគារ ដោយអយុត្តិធម៌ នៅទូទាំងប្រទេសវៀតណាម បានកើនឡើងមួយភាគបីដល់ ១២៨ នាក់បើប្រៀបធៀបទៅនឹងឆ្នាំ ៩៧ ។ ក្រុមសិទិ្ធមនុស្សបាននិយាយថា ក្នុងចំណោមអ្នកទោសទាំងនេះ គឺមានការកើនឡើង នៃចំនួនមនុស្សដែលជាប់ពន្ធនាគារ ដោយសារការធ្វើអត្ថាធិប្បាយ លើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម ដូចជា ហ្វេសប៊ុកដែលឥឡូវនេះតំណាងឱ្យជិត ១០ ភាគរយនៃអ្នកដែលជាប់ពន្ធនាគារ។

“ ជាមួយនឹងច្បាប់ប្រឆាំងនឹងសន្តិសុខអ៊ីនធ័រណេតថ្មី ដែលបានចូលជាធរមាន នៅថ្ងៃទី ១ ខែមករាឆ្នាំ ២០១៩ ការប្រើប្រាស់វិធីសាស្រ្តឃ្លាំមើល ដើម្បីវាយប្រហារទៅលើអ្នករិះគន់ ដែលគេយល់ថាទំនង ជានឹងកាន់តែខ្លាំងឡើង” ។

ក្នុងនាមជារដ្ឋកុម្មុយនិស្តឯកបក្សវៀតណាម មិនទទួលបានមេដាយណាមួយទេ នៅពេលនិយាយដល់សេរីភាព នៃការបញ្ចេញមតិ ឬការបញ្ចេញមតិ។ នេះស្របគ្នាជាមួយនឹងសូចនាករជាច្រើន រាប់បញ្ចូលទាំងពីរ ដាច់ដោយឡែកពី Freedom House ។

សន្ទស្សន៍សេរីភាពរបស់ផ្ទះនៅលើអ៊ីនធឺណេតសេរី ២០១៨ បានផ្តល់ពិន្ទុដល់ប្រទេសវៀតណាម ដែលមានពិន្ទុ ៧៦ លើ ១០០ ដែលពិន្ទុទាបជាង។ ទន្ទឹមនឹងនេះសេរីភាពថ្មីនៅលើពិភពលោកឆ្នាំ ២០១៩ បានផ្តល់ឱ្យវៀតណាមនូវពិន្ទុ ៧ សម្រាប់សិទ្ធិនយោបាយនិង ៥ សម្រាប់សេរីភាពស៊ីវិល។ សម្រាប់ប្រព័ន្ធសេរីភាពក្នុងប្រព័ន្ធពិន្ទុពិភពលោកឆ្នាំ ២០១៩ មួយតំណាងឱ្យកម្រិតសេរីភាពដ៏អស្ចារ្យបំផុត ខណៈពេលដែលប្រាំពីរតំណាងឱ្យតូចបំផុត។

សន្ទស្សន៍សេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោកឆ្នាំ ២០១៩ របស់អង្គការអ្នកយកព័ត៌មានគ្មានព្រំដែន មិនមានរូបភាពស្អាតទេ សម្រាប់ប្រទេសវៀតណាម។ ប្រទេសនេះបានផ្តល់ចំណាត់ថ្នាក់ ដល់ប្រទេសចំនួន ១៧៦ ក្នុងចំណោមប្រទេសចំនួន ១៨០ ដែលអាក្រក់ជាងរដ្ឋកុម្មុយនិស្ត និងប្រទេសឡាវ ដែលជាសមាជិកអាស៊ានដែលមានចំនួន ១៧១ ។

អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស ក៏បានរាយការណ៍អំពីកង្វះសេរីភាព នៃការបញ្ចេញមតិ ដែលមានវត្តមាន នៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម នៅក្នុងរបាយការណ៍ពិភពលោកឆ្នាំ ២០១៩ របស់ខ្លួន។

“ អ្នកសរសេរប្លុកសិទ្ធិជនជាតិវៀតណាម ប្រឈមមុខនឹងការយាយី និងការបំភិតបំភ័យជាប្រចាំ។ ក្រុមមន្រ្តីតែងតែចាប់ខ្លួនអ្នករិះគន់នយោបាយ ចំពោះការបង្ហោះរបស់ពួកគេ នៅលើអ៊ីនធឺណិត។ ក្រុមនេះបានកត់សម្គាល់ថា នៅឆ្នាំ ២០១៨ ប្រទេសវៀតណាម បានកាត់ទោសយ៉ាងហោចណាស់មនុស្ស ១២ នាក់ពីបទ“ ឃោសនាប្រឆាំងនឹងរដ្ឋ” ។ ក្រុមនេះបានកត់សំគាល់ទោសពី ៤ ទៅ ១២ ឆ្នាំនៅក្នុងពន្ធនាគារ។

សកម្មជននិងអ្នកសរសេរប្លុក ប្រឈមមុខនឹងការបំពាន លើរាងកាយជាញឹកញាប់ ដោយមន្រ្តីឬក្រុមចោរ ដែលជាប់ទាក់ទងជាមួយរដ្ឋាភិបាល ដែលមិនត្រូវបានផ្តន្ទាទោស ចំពោះការវាយប្រហារទាំងនេះទេ។

ជាមួយនឹងការខ្វះសេរីភាពជាក់ស្តែង នៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម វាមិនឆ្ងាយពីការស្រមើលស្រមៃ ដែលគិតថាលោកណាមពិតជាត្រូវបានគេចាប់ខ្លួនបន្ថែមទៀត ចំពោះការបញ្ចេញសំឡេង ប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ដែលផ្ទុយពី“ ការបង្កភាពវឹកវរសាធារណៈ” ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រសិនបើការអនុវត្តន៍ទាំងនេះ ត្រូវបញ្ឈប់នៅក្នុងរដ្ឋកុម្មុយនិស្ត ដូចជា ប្រទេសវៀតណាមនោះ វាទំនងជាមានទម្រង់មួយចំនួន៕