ភូមិគ្រឹះដង្ខៅខ្មែរ មានអាយុកាលរាបរយឆ្នាំ ៤កន្លែង មានប្រវត្តិគួរឲ្យកូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយត្រូវយល់ដឹង
ភ្នំពេញ៖ សំណង់ស្ថាបត្យកម្ម អគារបុរាណ សណ្ឋាគារចាស់ៗ រោងភាពយន្តបុរាណ សុទ្ធតែនៅសេសសល់ មកដល់សព្វថ្ងៃស្ទើរទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ខ្លះនៅមានសភាពល្អ ខ្លះទៀតបាក់បែកនៅសល់តែស្លាកស្នាមបន្តិចបន្តួច ។ ដោយឡែកខាងក្រោមនេះ គឺជាភូមិគ្រឹះរបស់ដង្ខៅខ្មែរ (ហៅថាអ្នកទ្រព្យខ្ពង់ខ្ពស់) ភាគច្រើនសាងសង់នៅសម័យបារាំងមានអាយុកាលរយឆ្នាំ។
លោក ស្រ៊ិន សុខមាន ជាស្ថាបនិកទំព័រហ្វេសប៊ុក Amazing Cambodia បានសិក្សាស្រាវជ្រាវ និង ចុះថតដល់ទីតាំងផ្ទាល់ ថា៖ ។
១. ភូមិគ្រឹះដង្ខៅ ហ៊រ ភូមិគ្រឹះនេះមានទីតាំងនៅភូមិ ស្លាបតាឱន ឃុំគគី ស្រុកកៀនស្វាយ ខេត្តកណ្ដាល មានចម្ងាយ ២០ គីឡូម៉ែត្រពីរាជធានីភ្នំពេញ តាមបណ្ដោយផ្លូវជាតិលេខ ១ ។ បើតាមការអះអាង ពីបងស្រី ឆេង សុខា ដែលជាម្ចាស់ផ្ទះបច្ចុប្បន្នត្រូវជាទារយាទជំនាន់ក្រោយនៃម្ចាស់ផ្ទះដើម ដែលមានឈ្មោះថា កុងហ៊រ យាយហួយ ភូមិគ្រឹះនេះបានសាងសង់នៅក្នុងសម័យអាណានិគមបារាំង មានអាយុកាលប្រមាណ ១០០ ឆ្នាំ ត្រូវបានកាន់កាប់ចំនួន ៤ តំណគ្រួសារហើយ ។ ក្នុងរបបប៉ុលពត ភូមិគ្រឹះនេះត្រូវបានប្រើប្រាស់ជារោងបាយ ។ បច្ចុប្បន្ននេះ ភូមិនគ្រឹះនេះមានលក្ខណៈចាស់ទ្រុឌទ្រោម មិនធ្លាប់មានការជួសជុលកែលម្អរអ្វីឡើយ ។
២. ផ្ទះដង្ខៅ ម៉េង ជា ផ្ទះឈើបុរាណនេះស្ថិតតាមបណ្ដោយ ស្ទឹងពោធិ៍សាត់ត្រើយខាងជើង នៅក្បែរវត្តហង្សាបិតិ ហៅវត្តព្រែកស្ដី ភូមិព្រែកស្ដី សង្កាត់លលកស ក្រុងពោធិ៍សាត់ ខេត្តពោធិ៍ សាត់ ។ ផ្ទះនេះជាផ្ទះប្រក់ក្បឿង មានហោណាំង ធ្វើពីស៊ីម៉ង់ត៍នៅខាងមុខ ទំនងជាសង់នៅទសវត្សទី ៤០-ទី៥០ យោងតាមបទសម្ភាសផ្ទាល់មាត់លោកតាម្នាក់វ័យ ៧០ ឆ្នាំ ដែលរស់នៅក្បែរខាងនោះ ម្ចាស់ផ្ទះដើមជាដង្ខៅដែលមានដីស្រែច្រើននៅតំបន់នេះ ប៉ុន្តែជាអកុសលគ្រួសារនេះបានស្លាប់បាត់បង់ជីវិត នៅសម័យខ្មែរក្រហម ក្រោយពេលគេជម្លៀសចេញ ។
ក្នុងរបបខ្មែរក្រហមគេប្រើកន្លែងនេះ ជាមន្ទីរសេដ្ឋកិច្ច (ឃ្លាំងស្តុកភោគផល) ។ ក្រោយឆ្នាំ ១៩៧៩ ផ្ទះនេះត្រូវបានកាន់កាប់ដោយពេទ្យឃុំ ហើយក្រោយមកត្រូវបានគ្រប់គ្រងបន្តដោយប្រធានក្រុមប្រតិបត្តិការឃុំ ។ វាត្រូវបានជួសជុលក្នុងទសវត្សទី ៨០ ។ ក្រោយកងទ័ពវៀតណាមចេញពីកម្ពុជាទៅ ផ្ទះនេះត្រូវបានប្រគល់ទៅឱ្យកូនចៅជំនាន់ក្រោយម្ចាស់ផ្ទះដើមវិញ ប៉ុន្តែសព្វថ្ងៃផ្ទះនេះមិនមានមនុស្សរស់នៅទេ ។
៣. ភូមិគ្រឹះសម័យបារាំងនៅទីរួមស្រុកឆ្លូង ភូមិគ្រឹះដ៏ស្កឹមស្កៃនេះមានទីតាំងនៅតាមផ្លូវមាត់ទន្លេមេគង្គ ខាងក្រោយផ្សារឆ្លូង ស្ថិតនៅភូមិកោះកណ្ដុរ ឃុំឆ្លូង ស្រុកឆ្លូង ខេត្តក្រចេះ ។ កាលពីដើមឡើយអគារនេះជាកម្មសិទ្ធិរបស់គ្រួសារអ្នកជំនួញចិនដែលមានស្លាកយីហោជាភាសាចិនអានថា Xian Ji ត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៩២២ ។ តាមការអះអាងរបស់ទារយាទជំនាន់ក្រោយម្នាក់នៃម្ចាស់អគារនេះ ឪពុកម្ដាយរបស់គាត់បានរៀបការ នៅក្នុងអគារនេះនៅឆ្នាំ ១៩៣៧ ។ ប៉ុន្តែជាអកុសលនៅឆ្នាំ ១៩៧៥ នៅពេលដែលកងទ័ពខ្មែរក្រហមបានកាន់កាប់តំបន់ឆ្លូង ក្រុមគ្រួសារមួយនេះត្រូវបានជម្លៀសចេញពីផ្ទះនេះ ។ សព្វថ្ងៃអគារនេះបានក្លាយជាផ្ទះប្រជាជន តៀមកាហ្វេ និងផ្ទះសំអាងការ ។
៤. ផ្ទះបុរាណថៅកែព្រែ ម៉ា តុងម៉េង ផ្ទះនេះជាផ្ទះតំបូលប៉ិតបុរាណខ្មែរ មានអាយុកាល ១០០ឆ្នាំហើយ ។ ផ្ទះនេះមានទីតាំងនៅភូមិអញ្ជែងលើ ឃុំពុកឫស្សី ស្រុកខ្សាច់កណ្ដាល ខេត្តកណ្ដាល មិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីព្រែកតាមាក់ ។ ផ្ទះនេះមានលក្ខណៈពិសេសខុសប្លែកពីផ្ទះបុរាណធម្មតា ត្រង់សង់បែរមុខទៅទិសខាងលិច បែរទៅរកមាត់ទន្លេមេគង្គ ។ ផ្នែកខាងមុខសង់ពីថ្មស៊ីម៉ង់ត៍ តាមលំនាំរចនាបទស្ថាបត្យកម្មបារាំងលាយចិន រីឯផ្នែកខាងក្រោយសង់ជាឈើមានតម្លៃជារបៀបខ្មែរ ហើយល្វែងខាងក្រោយបង្អស់ជាផ្ទះបាយសង់ភ្ជាប់ទៅនឹងផ្ទះធំ ។
ម្ចាស់ផ្ទះជំនាន់ទី១ មានឈ្មោះ ម៉ា តុងម៉េង ជាថៅកែក្រណាត់ព្រែពីសម័យបារាំង ហើយម្ចាស់ផ្ទះជំនាន់ទី២ ជាកូនចៅគាត់ប្រកបរបរស្រែចម្ការក្នុងសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ។ សម័យខ្មែរក្រហមគេប្រើខាងក្រោមផ្ទះជាឃ្លាំងផ្ទុកសម្ភារៈ និង រោងតម្បាញ ឯផ្នែកខាងលើជាកន្លែងស្នាក់នៅ ។ សព្វថ្ងៃផ្ទះនេះ កាន់កាប់ដោយម្ចាស់ផ្ទះជំនាន់ទី ៣ ឈ្មោះយាយនៅ ៕
